Chính quyền Tiên Lãng đã sai trong việc cho cưỡng chế khu đất của ông Vươn?
Trước sự việc chính quyền huyện Tiên Lãng cưỡng chế đầm nuôi tôm của gia đình ông Đoàn Văn Vươn gây chấn động cả nước, luật sư Trần Vũ Hải đã trao đổi với BBC về sự đúng sai của các bên trên phương diện pháp lý.
Luật sư Hải cũng là người vừa gửi đơn lên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng kiến nghị xem xét khởi tố hình sự vụ chính quyền Hải Phòng phá sập nhà ông Vươn và em trai ông với lý do đó là nơi ẩn nấp của gia đình ông khi chống trả lực lượng cưỡng chế.
Ông Hải đã dựa vào Luật Đất đai hiện hành để phân tích ‘sự sai phạm’ của chính quyền huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng.
Ông nói rằng việc gia đình ông Vươn có sử dụng vũ khí thô sơ tự tạo để chống lại công an sẽ ‘được xử lý theo pháp luật Việt Nam’.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh ‘nguyên nhân cho vấn đề phải được làm rõ’ thì ‘lúc đó mới thấy đúng sai của ông Vươn thế nào’.
“Phải xác định xem chính quyền (Tiên Lãng) sai thế nào mới dẫn đến ông Vươn quá bức xúc và có hành động quá khích,” ông nói.
“Nếu chứng minh được sự vi phạm nghiêm trọng của chính quyền thì hành vi (chống đối người thi hành công vụ) của gia đình ông Vươn sẽ được giảm trách nhiệm hình sự,” ông lưu ý và nói thêm rằng điều này đã được ghi trong Luật Hình sự của Việt Nam.
‘Không thể thu hồi’
Cái sai rõ ràng nhất, mà luật sư Hải cho rằng ‘quá sai’, là đã phá tan hai căn nhà của hai anh em ông Vươn tại khu đất mà lãnh đạo địa phương thừa nhận không phải là khu vực cưỡng chế.
Tuy nhiên, theo ông Hải, bản thân việc cưỡng chế đầm tôm của ông Vươn cũng sai vì ‘xuất phát từ quyết định thu hồi sai’.
Ông dẫn Luật Đất đai để giải thích rằng khi hết thời hạn sử dụng đất nếu cá nhân hay tổ chức ‘có yêu cầu’ và ‘phù hợp quy hoạch’ thì việc giao đất cho họ sử dụng tiếp là ‘đương nhiên’.
“Ông Vươn có nhu cầu; Họ làm đúng mục đích nông nghiệp là nuôi trồng thủy sản; Quy hoạch cũng là phù hợp, sân bay phải đến 2025 mới làm” ông Hải phân tích.
“Nếu áp dụng luật một cách đúng đắn thì không thu hồi được,” ông kết luận.
Ông nói chính quyền huyện Tiên Lãng chỉ dựa vào một điều chứ không tham khảo hết các điều luật trong Luật Đất đai và diễn giải điều luật đó theo hướng có lợi cho mình.
Đó là quy định nếu hết thời hạn sử dụng đất mà chính quyền không gian hạn tiếp thì họ có quyền thu hồi và không phải bồi thường.
“Nhưng họ không nói đến một điều luật khác là (quy định trên được áp dụng) trong trường hợp nào?,” ông nói, “Trong trường hợp sử dụng đất nông nghiệp mà có nhu cầu thì phải cho thuê tiếp.”
“Ở đây (đất nông nghiệp) không đặt vấn đề thu hồi mà là tiếp tục giao đất – luật đã nói rõ như vậy,” ông khẳng định.
“Chỉ khi nào ông Vươn không có nhu cầu hoặc sử dụng đất không đúng mục đích thì mới không gia hạn (sử dụng đất) cho ông.
Ông Hải cũng cho rằng chính quyền Tiên Lãng cũng không thể lấy đất của ông Vươn mà giao cho người khác được vì ‘tài sản trên đất phải giải quyết như thế nào’ và ‘tranh chấp sẽ rất phức tạp.
“Luật Đất đai có hàng trăm điều, đọc phải đọc cho hết,” ông Hải bức xúc, “Chính quyền địa phương, nhất là ông giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường, phải hiểu kỹ Luật Đất đai”.
Lợi ích người lao động
Hơn nữa, với việc cưỡng chế đất nuôi tôm của ông Vươn, chính quyền Tiên Lãng đã ‘chống lại bản chất của Nhà nước đã ghi rõ trong Hiến pháp’ là ‘chính thể của người lao động’ vốn phải có trách nhiệm bảo vệ tối đa lợi ích của người lao động.
“Gia đình ông Vươn là những người lao động trực tiếp đã làm ra sự trù phú của khu đất vốn từng là đầm lầy,” ông Hải giải thích lý do chính quyền phải bảo vệ thay vì chống lại quyền lợi của ông Vươn.
Ông cũng nói là chính quyền huyện Tiên Lãng có thể bị truy cứu về tội ‘vi phạm Luật Đất đai’ hoặc tội ‘thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng’.
“Đã có những vụ án làm sai về đất đai đã từng bị xử lý hình sự ở Đồ Sơn,” ông cho biết.
“Cần làm rõ họ (chính quyền Tiên Lãng) có động cơ thế nào, có tư lợi hay không, ai là người quyết liệt xử lý,” ông nói.
Ông Hải nhận xét là chính quyền địa phương đã không minh bạch và không làm đúng cam kết đối với công dân khi tòa án địa phương trước đó đã khuyên ông Vươn rút đơn kiện về vì chính quyền sẽ cho thuê đất tiếp.
Ông giải thích lý do ông gửi kiến nghị về vụ việc của ông Vươn lên thủ tướng vì vấn đề này nằm ‘trong tầm trách nhiệm và thẩm quyền của thủ tướng.
“Huyện Tiên Lãng là nơi có các cử tri của ông (bầu ông Dũng vào Quốc hội) và ông còn là người đứng đầu hành pháp,” ông Hải nói.
