Thursday, October 24, 2013
LA MÃ : ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI VĂN MINH PHƯƠNG TÂY, PHẦN VỀ LUẬT PHÁP .
LA MÃ : ẢNH HƯỞNG ĐỐI VỚI VĂN MINH PHƯƠNG TÂY, PHẦN VỀ LUẬT PHÁP .
Thưa các bạn:
Di sản của đế quốc La Mã thật là ĐỒ SỘ và có thể thấy ở nhiều nước trên thế giới, từ ngôn ngữ (tiếng La-tinh, đã đóng góp vào việc tạo lập tiếng quốc ngữ, v.v...), kiến trúc (điện Capitol của QH Mỹ, tòa Bạch ốc, nhà kỷ niệm Lincoln, v.v..), xây dựng (bê-tông,những cầu xử dụng cả ngàn năm, cầu cạn dẫn nước/aqueduct vẫn còn hoạt động), vật liệu XD (như marble, v.v...) .
Hiện nay các thuật ngữ về kiến trúc và XD phần lớn là có nguồn gốc từ thời La Mã, như stadium, arena, atrium, loggia, pontico, scala, studio, patio, attico, cantina, casa, column, aegis, v.v... Trong nhà bạn hay trong bất cứ cấu trúc nào về kiến trúc, không ít thì nhiều đều có dấu vết của kiến trúc La Mã .
Ảnh hưởng của La Mã cho nhân loại còn thấy ở nhiều lãnh vực khác (như Thiên Chúa Giáo, niên lịch/calendar, v.v...), nhưng hôm nay tôi chỉ giới thiệu một đóng góp lớn lao về luật pháp của người La Mã.
Trong khi đó đế quốc cộng sản do LX đứng đầu, thành lập cách đây hơn 100 năm đã để lại cho nhân loại ngày nay di sản gì, nếu không ngoài hai thứ: SẮT và MÁU (Steel and Blood). Nghĩa là đưa chiến tranh 'giải phóng' đến nhiều nơi trên thế giới, gây ko biết đau thương, chết chóc; mà chỉ riêng VN hàng triệu người đã chết, nếu chỉ tính giai đoạn 1954-75 . - Tài).
Phần dưới đây, được in nghiêng, dịch từ nguồn : http://definitionofphilosophy.blogspot.com/…/roman-influenc…
 |
| XE LỬA TGV CỦA PHÁP CHẠY TRÊN CẦU DẪN NƯỚC DO ĐẾ QUỐC LA MÃ XÂY DỰNG |
Hiện nay các thuật ngữ về kiến trúc và XD phần lớn là có nguồn gốc từ thời La Mã, như stadium, arena, atrium, loggia, pontico, scala, studio, patio, attico, cantina, casa, column, aegis, v.v... Trong nhà bạn hay trong bất cứ cấu trúc nào về kiến trúc, không ít thì nhiều đều có dấu vết của kiến trúc La Mã .
Ảnh hưởng của La Mã cho nhân loại còn thấy ở nhiều lãnh vực khác (như Thiên Chúa Giáo, niên lịch/calendar, v.v...), nhưng hôm nay tôi chỉ giới thiệu một đóng góp lớn lao về luật pháp của người La Mã.
Trong khi đó đế quốc cộng sản do LX đứng đầu, thành lập cách đây hơn 100 năm đã để lại cho nhân loại ngày nay di sản gì, nếu không ngoài hai thứ: SẮT và MÁU (Steel and Blood). Nghĩa là đưa chiến tranh 'giải phóng' đến nhiều nơi trên thế giới, gây ko biết đau thương, chết chóc; mà chỉ riêng VN hàng triệu người đã chết, nếu chỉ tính giai đoạn 1954-75 . - Tài).
Phần dưới đây, được in nghiêng, dịch từ nguồn : http://definitionofphilosophy.blogspot.com/…/roman-influenc…
. . .
"Đóng góp bền bỉ và lớn nhứt của đế quốc La Mã cho văn minh phương Tây là LUẬT PHÁP . Luật xưa nhứt của La Mã chỉ chăm sóc (deal) những quyền của công dân LM. Với sự bành trướng của đế quốc LM, người LM phải chấp nhận rằng LP nên sòng phẳng (fair) và bình đẳng (equal) cho mọi người, dù cho giàu hay nghèo. Với thời gian, các quan tòa bắt đầu nhìn nhận và học hỏi một số những nguyên tắc về công lý (justice). Những nguyên tắc đã được ảnh hưởng bởi minh triết (wisdom) của các triết gia khắc kỷ (stoic) thời cổ Hy Lạp (1) ; (những nguyên tắc này) được dựa trên lý lẽ thông thường (common sense) và những ý tưởng thực tế. Một vài tiêu chuẩn của luật LM là :
a/ Mỗi người có quyền được đối xử (treatment) công bằng trước LP. (Điều này CHƯA áp dụng tại VN vì đảng viên phạm pháp được xử lý nội bộ, ko được xử tại tòa án như dân đen. Ngân hàng nhà nước - một pháp nhân (entity), như mọi PN khác theo luật KD, lại được miễn kiểm tra HQ khi nhập vàng, v.v... - Tài) .
b/ Mỗi người được xem là vô tội cho tới khi được chứng tỏ là có tội (proven guilty).
c/ Trách nhiệm của việc chứng minh này thuộc về người kết tội (accuser) chứ ko phải người bị kết tội (accused).
d/ Người dân bị khởi tố (prosecute) do HÀNH ĐỘNG (deed) chứ ko phải do TƯ TƯỞNG và bất cứ luật nào chứng tỏ là ko hợp lý và thiên vị tạo nên phẫn uất (revolting unfair) đều phải loại bỏ (could be done away with). (Điều này CHƯA áp dụng tại VN: các tù nhân lương tâm hay blogger bị tù vì quan điểm của mình, v.v.. .- Tài) .
Những nguyên tắc này của luật LM tiếp tục tạo nên nền tảng của nhiều hệ thống LP của các nước phương Tây và những nước chịu ảnh hưởng của Âu châu như Mỹ. Phần lớn các hệ thống LP trong các nền văn minh cận đại (modern) cũng theo hệ thống LP của cổ LM. Một vd là cơ quan lập pháp gồm những nghị sĩ do dân bầu lên." (hết) .
. . .
Chú thích : (1)
- Khắc là khó khăn, kỷ là mình, do vậy khắc kỷ là khó khăn với chính mình.
- "Chính vì vậy, những người theo phái khắc kỷ . . . coi biểu hiện rõ ràng nhất trong triết lý của một cá nhân không nằm ở LỜI NÓI mà thể hiện chính từ HÀNH VI của con người đó" (theo wiki). Chứ ko phải như các lãnh đạo CS thuộc loại người "nói rất giỏi, rất nhiều nhưng làm rất ít hay ko làm gì cả"; lời của cụ Lý quang Diệu, phê bình các học trò của mình sau thời gian làm cố vấn cho nhiều đời TT của VN.
- Khắc là khó khăn, kỷ là mình, do vậy khắc kỷ là khó khăn với chính mình.
- "Chính vì vậy, những người theo phái khắc kỷ . . . coi biểu hiện rõ ràng nhất trong triết lý của một cá nhân không nằm ở LỜI NÓI mà thể hiện chính từ HÀNH VI của con người đó" (theo wiki). Chứ ko phải như các lãnh đạo CS thuộc loại người "nói rất giỏi, rất nhiều nhưng làm rất ít hay ko làm gì cả"; lời của cụ Lý quang Diệu, phê bình các học trò của mình sau thời gian làm cố vấn cho nhiều đời TT của VN.
Hiệu đính ngày Oct 7 2020.
