Trước khi tới
xứ sở của hoa anh đào, tôi đã sống 18
năm thời niên thiếu của mình rồi sau này làm việc
vài năm tại Việt Nam, 11 năm tại Liên xô cũ, một
thời gian tại châu Âu, và thăm một số trường
đại học tại Hoa kỳ. Cuộc sống ở
nhiều nước đã giúp tôi kiểm chứng trong một
chừng mực nhất định độ tin cậy của
câu ngạn ngữ tôi thường nghe thời còn là sinh viên
tại Nga:
Ba năm đi Pháp bằng một giáp đi Nga.
Năm năm ở
Tây bằng một giây ở Nhật. Ba năm đi Pháp bằng một giáp đi Nga.
Theo tôi, cái “may mắn” lớn nhất của thần dân xứ Phù Tang có lẽ là nước Nhật đã thua trong Đại chiến thứ Hai. Về mặt tâm lý, thất bại đó khiến người Nhật cảm thấy nhục nhã, và quyết tâm đưa dân tộc mình vươn lên về mọi mặt để “rửa hận”. Thất bại đó cũng khiến dân tộc Nhật trở nên khiêm tốn, nhún nhường hơn trong giao tiếp vì có lẽ họ không có “chiến thắng oanh liệt” nào để họ có thể “vênh váo” với thế giới, và quá khứ thê thảm của Đệ Nhị Thế Chiến không để lại gì để họ có thể trở thành “ăn mày dĩ vãng” [1]. Về chính trị, thất bại đó khiến nước Nhật ngay sau chiến tranh “bị” đặt dưới sự kiểm soát cuả Hoa kỳ. Từ đó Nhật bản được Hoa kỳ giúp đỡ về mọi mặt và trở thành đồng minh chặt chẽ của Hoa kỳ. Bản Hiến pháp của Nhật sau Đại chiến thứ Hai là do người Mỹ viết năm 1946 [2]. Đó là một bản hiến pháp hết sức dân chủ. Người Nhật, từ ông thủ tướng (và gia đình, họ hàng ông ta) đến cậu học sinh tiểu học, tất cả đều rất tôn trọng pháp luật và thực hiện đúng Hiến pháp. Đó là điều mấu chốt đưa đến những ưu điểm dưới đây.
