Kinh nghiệm về bản quyền (copyright) .

1/ Có lần 1 bạn trẻ qua Mỹ từ 75 , lúc còn nhỏ tuổi ; trong 1 chuyến du lịch VN đã mua 1 dvd phim truyện VN (tôi quên tựa vì quá lâu) . Khi về Mỹ , anh sang thành vài ? đĩa và tặng cho tôi 1 đĩa . Coi vài lần , tôi chán , tôi đem cho cửa hàng "Bạn của thư viện Martin Luther King" - nằm trong thư viện này . Đây là TV chánh của San Jose và TV lớn nhứt ở bờ Tây nước Mỹ .

Tôi cho đĩa này và 1 số sách vở cũ : cô nhân viên thiện nguyện người Mỹ gốc Mễ nhận sách vở nhưng ko nhận dvd và nói "đây là dvd sao chép lậu , nên cửa hàng ko thể nhận và bán lại cho người khác" . Tôi trình bày " đây là dvd sao chép từ 1 dvd phim truyện của VN , anh bạn thấy dvd này hay quá nên sao chép vài bản để tặng bạn bè , chứ ko phải để bán" . Cô trả lời "tôi hiểu , nhưng việc làm này vi phạm tác quyền (copy infringement) nên ko thể nhận dvd này" .

Vô mạng , tôi mới biết : chỉ có thể sang lại dvd trong các điều kiện sau đây :

a/ Đề phòng dvd gốc bị bể hay hư hỏng .

b/ Không được sang lại để cho người khác .

II/ Một bạn trẻ khoảng trên 20 t , qua Mỹ khoảng trên 3 năm , thấy tôi hay xem dvd phim Mỹ bèn nói , sao chú ko vào các website VN như soha , v.v... để xem phim Mỹ ko tốn tiền . Tôi trả lời , chú thích xem phim trên dvd vì có PHỤ ĐỀ bằng tiếng Anh , nghĩa là vừa xem phim vừa ôn lại tiếng Anh ; vì nhiều khi họ nói mà mình ko hiểu .

Tôi cũng gặp 1 gđ qua Mỹ gần 30 năm , khoe với tôi "cả nhà toàn coi phim Mỹ , kể cả phim mới nhứt trên các website VN ! " (sic) .

Ở Mỹ , đã trên 23 năm , tôi KHÔNG thấy một website nào của Mỹ chiếu các phim MỚI và MIỄN PHÍ . Trên Youtube , cũng có các phim , đa số là phim cao-bồi Viễn Tây đã phát hành 4-50 năm . Đây là những phim "quá đát" (quá hạn xử dụng) nên họ chiếu thoải mái .

Nói thêm : Ngoài bản quyền (copyright) còn có QUYỀN TÁC GIẢ (royalty) là tiền trả cho người sáng chế (patentee) để bạn có thể dùng sáng chế đó hay cho 1 tác giả hay một nhạc sĩ (composer) về mỗi ấn bản của sách đó (khi được bán) hay mỗi buổi hòa nhạc công cộng dùng nhạc của nhạc sĩ đó .

Theo luật năm 1909 , một nhạc sĩ được hưởng quyền này khi đài phát thanh phát nhạc của y .

Theo hai luật này , mỗi lần bạn mua 1 dvd có bà Liz Taylor đóng vai chánh , 1 phần tiền của bạn sẽ chạy vào túi của con cháu bà .