Chúng ta ra đời , ai cũng sẵn có nghiệp CHUNG (common karma) , mà ta ko thể chọn lựa như : giới tính , chũng tộc , đất nước , v.v...

VD : nếu bạn ra đời ở VN thì lớn lên phải đi lính , trừ những ng học quá giỏi hay có kỹ năng cần thiết cho xã hội như kỹ sư điện , v.v... thì ko phải đi lính .

Tuy nhiên , mỗi ng chúng ta lại có nghiệp RIÊNG (particular karma) . Có ng ra đời trong gia đình khá giả , như tôi chẳng hạn . Có ng ra đời trong gia đình nghèo khổ , cha mẹ chửi nhau suốt ngày .

Trong nghiệp riêng có thêm 1 yếu tố quyết định : đó là THÚC ĐẨY VÔ HÌNH hay do bạn bè hay cha mẹ chỉ dẫn khiến ta đi theo một nghành nghề mình thích , hửu ích trong lai . Trong khi đó , có ng rất sợ học nên lớn lên cuộc đời chẳng ra gì .

Một VD khác về nghiệp chung : ai qua Mỹ dưới 18 t đều được đi học miễn phí hay nhiều phúc lợi xã hội khác nhưng vì nghiệp riêng riêng của mỗi ng nên có ng thành đạt , trở nên BS , KS , v.v... Có ng ko thể học ĐH do học ko nỗi * , hay do sinh kế nên bỏ dở việc học tập và đi làm hảng xưởng hay bưng phở .

Cũng do nghiệp riêng , do ko chống đở nỗi cám dỗ , một số ng đã sa chân vào cờ bạc ** , rượu chè , ma túy *** hay thú vui xác thịt **** .

* Một số học trò cũ của tôi , dù ở trung học chúng rất giỏi .

** Tôi biết 1 số ng , tuổi trên dưới 60 , có ng qua mỹ lúc 7-8 tuổi , từng học trung học và 2 năm ĐH cộng đồng . Sau khi làm các hảng điện tử thì khi xảy ra "bong bóng dot.com" đã nghỉ việc dài dài ; buồn quá quay ra cờ bạc , gạt gẩm ng khác để có tiền bài bạc , mọi ng khinh rẻ .

*** Dân Việt vướng ma túy rất nhiều .

**** Một số khác thì vướng vào bức tường này khiến trắng tay , mất uy tín .

(còn tiếp)