Trông người lại nghĩ tới ta .
"CHỤP tại một căn cứ tiền phương ở đông A Phú Hản , ghi lại sự im lặng và trang nghiêm (solemnity) nhân cái chết của 1 anh hùng . Vừa mới ngã gục , được phủ cờ Mỹ , người chiến sỉ được đưa đi qua các đồng đội * (comrade) của mình . Đây là giây phút sự bí mật được giử kín , chỉ có các nam và nữ chiến hửu của anh biết . Sau đó mới tới vợ của anh biết tin này . Cha và các con cũng chưa được báo . Chỉ sau đó gđ sẽ biết rằng 200 con người này đã khóc tại đây với anh và muốn cho anh thấy họ là những người hết lòng nhất với anh cho cuộc chiến cuối cùng này" .
Dịch từ Reader's Digest May 2014 . 
* Người CS dịch là đồng chí . 
(Đăng lên nhân tin một bộ đội HQ Việt Nam tại Hải Phòng "bị đánh chết bởi các đồng chí của mình" ; và gia đình đã kêu oan khắp nơi .

Tiền đã lưu thông trong hệ thống ngân hàng Mỹ như thế nào ?
. . . 
Mỗi ngày làm việc trong tuần , lúc 11:15 sáng , ngân hàng dự trữ liên bang (Federal Reserve Bank , gọi tắt là Fed) của New York - nhận chỉ thị từ tổng hành dinh của Fed đặt tại Washington , D.C. - mua các chứng khoán/CK (securities) của CP từ các ngân hàng (NH) và công ty môi giới (brokerage house) lớn ; và bán một số - thường là tín phiếu kho bạc (treasury bill) Mỹ , có giá trị/hiệu lực như trái phiếu/giấy ghi nợ (promissory note) của CP .
Ví dụ hôm nay Fed mua 100 triệu đô tín phiếu kho bạc từ các công ty lớn về môi giới , (các cty này) dự trữ rất nhiều để trao đổi với công chúng . Khi Fed trả tiền cho các công ty môi giới này , 100 triệu đô sẽ được thêm vào nguồn tiền của quốc gia , bởi số tiền này sẽ được ghi (will be credited) vào các NH của họ - giờ đây tiền ký gửi có nhiều hơn .
Nhưng Fed đã lấy 100 triệu từ đâu ?
"Chúng tôi đã tạo ra nó," một viên chức Fed nói . Có nghĩa là , mỗi lần NH trung ương viết một check , nó đã tạo ra tiền . "Dù trước đó tiền này KHÔNG tồn tại " ông nói .
Có hạn chế gì ko ?
"Không hạn chế . Chỉ dựa vào phán đoán đúng và lương tâm của nhân viên có trách nhiệm của Fed."
Và họ có thẩm quyền này từ đâu ?
"Được ủy thác (delegate) cho họ theo Federal Reserve Act năm 1913 , dựa trên Khoản I , điều 8 của Hiến pháp . "Quốc hội có quyền . . . in tiền , điều chỉnh giá trị của nó . . . "
Giờ đây hảy xem đồng tiền này của Fed đã giúp cho hệ thống NH thương mại của chúng ta tạo thêm nhiều tiền hơn .
Fed yêu cầu các NH phải trích/để riêng (put aside) 1 phần tiền ký gửi (deposit) của khách hàng làm dự trữ (reserve) . VD tỉ lệ là 10/100 - như vậy mỗi 1.000 đô ký gửi , NH phải giử lại 100 đô để làm dự trử nhưng có thể cho vay phần lại , nghĩa là 900 đô .
Trong sổ sách của NH , 900 đô này được xếp vào tài sản (asset) , hưởng lời cho tới khi trả hết (pay off) . Khách hàng vay 900 đô , ví dụ để mua 1 xe cũ với giá 900 đô . Người bán xe ký gửi check 900 đô vào NH của ông ta , lúc đó (NH) có thêm 900 đô dự trữ (additional $900 in reserve) và có thể cho vay 90/100 của số tiền đó - 810 đô . Và tiếp tục như vậy đến khi 1.000 đô ban đầu bỏ vào (original $1.000 put into) một NH nào đó có thể cho phép hàng chục NH cho vay tổng cộng 9.000 đô. 
. . . 
(Dịch từ trang 83-84 của Nat Geo Jan 1993) .
NHẬN XÉT : Tôi không rỏ hệ thống NH của VN ngày nay hoạt động thế nào nhưng điều tôi biết chắc rằng : dân ko tin tưởng vào NH - trong khi người dân miền Nam đã tin tưởng vào hệ thồng NH của chế độ cũ , đã hoạt động bình thường cho tới khi Dương văn Minh tuyên bố đầu hàng . Hơn nữa , số giám đốc NH bây giờ đi tù , nhiều "như quân Nguyên" đến nỗi không ai nhớ tên họ . 
San Jose ngày 13/1/16 lúc 1:54 PM .