- Một BS VNCH tị nạn năm 1980 tại TP này , chỉ trong 20 năm , ông đã có 4 con và 1 con rể học y khoa .
Chú thích : nguyên bản ko có dấu , tôi đã thêm dấu tiếng Việt một cách hợp lý nhứt .
Dịch từ : National Geographic tháng 3 2003 .
Zip code 73106
Dân số : 13.500
Số ng Việt tị nạn tại Oklahoma City vào năm 1975 : 2.000 , con số của năm 2002 : 12.000
Xếp hạng 19 trong số các TP có nhiều ng Việt tại Mỹ , đầu bảng là Little Saigon tại Nam Cali .
Một cảm giác siêu thực cuốn xoáy (swirl up) như bụi của đồng bằng khi bạn lái xuyên qua Oklahoma City và dừng lại (pull up) ở giao lộ bằng phẳng , trải dài (sprawling) của đường 23 và đại lộ Classen . Ngay trước là một mái vòm trắc địa học (geodesic dome) màu vàng , hình dưới , được xây bởi 1 ngân hàng địa phương năm 1958 .
Bên kia đường , bên trên nhà nhỏ 1 tầng hình thang là 1 bình sữa trắng lớn cao 15-foot, (trang trí với mũ kem màu hồng/pink ice-cream cone) .
Sau đó 2 block đường là nhà thờ kiểu Gô-tích với những cửa sổ kính màu lớn (enormousstained-glass window) bao bọc bởi đá xám chạm trổ (carved gray stone) . Bạn ko nghĩ đây chính là nơi bạn sẽ tìm thấy một cộng đồng VN phát đạt (thriving) , mà ng địa phương gọi là Little Saigon , với mùi thơm của sả (lemongrass) , tỏi , và tương ớt (hot chilli paste) thoát đi từ 1 chuỗi những cửa hàng lộng lẫy (garish string of strip malls) . Chỉ cách 10 phút xe chạy từ giao lộ này , đây là quả tim của Little Saigon , bạn có thể dễ dàng đi bộ tới 5 nhà hàng chuyên về phở (món ăn làm từ nước súp bò) , hai siêu thị Á châu , và tiệm cà phê thịt nướng TQ (Chinese barbecue café) .
Buổi trưa mà bà Loan Nguyễn tới Oklahoma City vào tháng 8/1980 vẫn mới như hôm qua . Rời 1 trại tị nạn ở Thái lan , bà Loan , ông Thương (chồng) và 4 con bước trên các bậc thang thép để xuống đường băng nóng cháy da (roasting tarmac) của sân bay Will Rogers World Airport (đây là phi trường chánh của Oklahoma Cty vào thời đó -- Tài) : "Trời hôm đó rất nóng," bà nhớ lại , "giống như đi vào bếp lò ." Ông Thương là một bác sĩ mổ xương tại VN , và trong hai năm ông đã tự học tiếng Anh để có thể thi lấy lại bằng cấp và đã trải qua tái huấn luyện để thành bs gia đình . Còn bà tìm thấy 1 công việc ở hảng Coca-Cola , qua việc bán nước giải khát cho các cửa hàng tiện dụng của dân Á châu (như 7-Eleven) . Trong vòng 20 năm , họ đã đưa 4/6 các con của họ , và một con rể , vào trường y .
Cô Thúy , một phụ nữ trẻ lịch sự , hăng hái (feisty) , là con cả trong 4 con làm bác sĩ của bà . "Trong gia đình chúng tôi bạn phải trở thành bs nếu không. . . " cô ta nói , nghỉ 1 chốc trước khi khám bịnh tiếp tại VP của cô chỉ cách VP của ba cô trên đường 23 có 1/2 mile . Khi ở trung học , cô và 3 người em đã được điểm A liên tục (earning straight A's) ; để họ tập trung làm bài tập , cha mẹ chỉ cho mở TV 1 giờ mỗi tối . Để bảo đảm kỷ luật , ông Thương đã để TV này vào 1 thùng bằng gỗ dán (plywood) để sau khi các con xem đúng 1 giờ , ông thể khóa thùng lại (sic) . Ông Thương và bà Loan vẫn sống trong căn nhà gạch 1 tầng mà họ mua bằng tiền mặt 17 năm trước , chỉ cách căn nhà gần giống như vậy , mà ông dùng làm VP , hai căn . Cô Thúy sống trong 1 căn nhà ngoại ô cao cấp (upscale suburban house) cách đó 1/2 giờ .
"Tôi ko muốn sống trong 1 căn nhà cũ , nhỏ," cô Thúy nói ."Tôi đang sống giấc mơ Mỹ. Chúng tôi đã lớn lên trong nghèo khổ . Chúng tôi muốn đi lên trong xã hội."
Sự căng thẳng giửa giử gìn truyền thống và lời tán dương/ca tụng (blandishment) của giấc mơ Mỹ ì-xèo (sizzle) khắp Little Saigon . Ghé ngang tiệm cà phê Hợp Ký hầu như mỗi buổi sáng vào khoảng 10 g , nếu bạn nói được tiếng Việt , bạn có thể nghe ông Sự Nguyễn chuyện trò với các cựu chiến hửu (old military buddy) về các cháu (nội/ngoại) của họ và những lỗi lầm khiến thua trận . Một lá cờ lớn VNCH treo trên tường , những lá nhỏ hơn bay bên ngoài , và 1 lá nằm bên cạnh cờ Mỹ bên trên 1 tủ cũ chứa lòng heo , vịt quay , và bánh bao (stuffed bun) .
Ba CCB trong tuổi 60 uống trà với ông Sự . Họ , cũng như ông , đi tù vài năm sau khi Saigon sụp đổ ; vài ng đã ở nhiều năm trong trại tị nạn .
"Họ đến đây mỗi sáng : vài ng đã nghỉ hưu , ng khác làm ca đêm." Đây là chỗ tốt để nói chuyện và nhớ," ông Sự nói thông qua ng thông dịch của tôi , Khánh Tăng , một sĩ quan CS trẻ Mỹ gốc Việt . Ông đã đến Oklahoma City trong đợt sóng thứ nhì của ng tị nạn vào năm 1991 . Phần lớn ng đang sống tại Little Saigon đã đến cùng lúc đó . Làn sóng thứ nhứt , đã đến đây do các cơ quan tỵ nạn của Thiên Chúa giáo trong thập niên 1970 và 1980 , đã chuyển ra ngoại ô . "Ng giàu dọn ra ngoài và ng nghèo ở lại thành phố,"Tăng nói .
Hai ngày sau đó , Tăng dùng xe đi tuần , chạy chậm dọc theo những vĩa hè nhỏ của Little Saigon , với những nhà gỗ 1 tầng kế nhau . Ông rọi đèn vào sân , phần lớn gọn ghẻ , có chỗ toàn rác rưởi .
"Tôi ko muốn nuôi con trai của tôi ở đây khi đầy những mua bán ma túy , đĩ điếm , nổ súng," Tăng nói , ngụ ý về một khu xóm xơ xác gần đó (seedy neighborhood nearly) . Dù cho kế đó là những dặm vuông sang trọng nhứt (most exclusive square mile) tại Oklahoma . Khả năng của tình trạng bất an ninh ở Little Saigon đã khiến các nhà lãnh đạo cộng đồng thành lập các cơ sở phục vụ dân sinh (civic institution) . Khi mái vòm màu vàng sắp bị ủi sập , 1 ủy ban của các dân Oklahoma sống lâu năm đã tung ra chiến dịch "cứu mái vòm" .
Cố gắng của họ có vẻ vô vọng cho tới khi bà Irene Lâm , 1 trong những ng Tàu tại TP này , đã đề nghị mua lại để lập một trung tâm văn hóa Á châu .
"Ng Á châu luôn luôn tìm kiếm 1 không gian công cộng để có các buổi họp mặt (meeting) cộng đồng , và hiện ko có 1 trung tâm ở đây," bà nói , trong khi dẫn tôi thăm tòa nhà này . "Giờ đây chúng tôi có thể triển lảm (display) văn hóa , âm nhạc , khiêu vũ , vì có nhiều chỗ trống ở đây."
Một nữ doanh nhân thông minh (shrewd) , bà Lâm đã nhanh chóng tụ họp đủ các doanh nghiệp bán lẻ - mà tiền thuê sẽ dễ dàng giúp bà trả hết giá bán 1.1 triệu của tòa nhà này . Bà cũng hiểu giá trị về văn hóa và kinh tế khi giử được biểu tượng này của đời sống tại Oklahoma :" Chúng ta có thể nói đó là cách mà dân Á châu trả ơn cho TP này về những may mắn mà TP đã tạo ra cho chúng ta."
Trả ơn . Giử lại . Đi chỗ khác . Đây là những vấn đề củ rích của di dân tại mỹ . Một phần của hấp dẫn của TP này là tỉ lệ/quy mô (scale) của nó . Quận Cam , Cali , nơi mà làn sóng tị nạn tới sau khi Saigon sụp đổ , bây giờ là nơi chốn của 135.000 ng Việt , gần bằng số người đang sống tại San Jose và phụ cận . Giá nhà (housing price) tại hai nơi này cao và căng thẳng đô thị thì trầm trọng hơn . Tuy nhiên , sự trải rộng của TP này đã khiến khiến (cast) gia đình và bạn bè tách xa . Bà Loan Nguyễn đã thấy ba con lớn tuổi của bà dọn đi , đây là điều ko thể tưởng tượng ở VN . Các con của họ khuyên (badger) rời bỏ Little Saigon , về với chúng ở khu ngoại ô để xa lánh "tội phạm," , nhưng họ ko đồng ý .
"Theo tôi tội phạm có thể xảy ra mọi nơi," bà Loan nói . "Chẳng bao lâu chúng tôi sẽ quá già yếu , và các con ko ở với chúng tôi. Khi chúng tôi cô đơn , rất tiện để đi bộ đến cửa hàng VN. Thật rất thuận lợi khi sống ở đây." Hết .
Xong vào tối ngày 16/7/17 với nhiệt độ cao nhứt là 97 độ F .
 | |||||||
Mái vòm trắc địa học màu vàng , được xây bởi 1 ngân hàng địa phương năm 1958
|
 | |
| ĐỦA VÀ COCA-COLA ĐỀU BÌNH ĐẲNG Ở NHÀ TẠI LITTLE SAIGON CỦA OKLAHOMA CITY . HỌC NGUYỄN , MỘT CỰU TRUNG ÚY QLVNCH , ĐÃ SỐNG SÓT TỪ CÁC TRẠI "CẢI TẠO" (REEDUCATION) CỦA MIỀN BẮC VÀ ĐÃ MANG CẢ GIA ĐÌNH SANG ĐÂY ĐỂ ĐOÀN TỤ (JOIN) VỚI BẠN BÈ VÀ BÀ CON . |
 |
| KHÁNH TĂNG MỘT TRONG HAI CẢNH SÁT GỐC VIỆT , TUẦN TIỂU LITTLE SAIGON CỦA OKLAHOMA CITY |
 |
| MỘT BIỂU TƯỢNG CỦA CỘNG ĐỒNG , MÁI VÒM TRÒN (DOME) MÀU VÀNG THEO KẾ HOẠCH SẼ THÀNH MỘT TRUNG TÂM VĂN HÓA Á CHÂU . |
 |
| KEVIN VÀ CHILAN NGUYỄN , ĐỨNG GIỬA , CHÀO ĐÓN KHÁCH DỰ ĐÁM CƯỚI , MẶC MÀU ĐỎ , TƯỢNG TRƯNG CHO MAY MẮN . |
 |
| HÀ NGÔ VÀ KHÁCH PHẠM , CƯỚI NHAU HƠN 50 NĂM , DI CHUYỂN TRÊN ĐƯỜNG MÀ KO BIẾT TIẾNG ANH , HAY KO CÓ BẰNG LÁI . |
 |
| Ở NHÀ HÀNG HỢP KÝ , NƠI MÀ THỰC ĐƠN LIỆT KÊ NHỮNG MÓN TRUYỀN THỐNG , HÌNH DƯỚI , CỰU TƯỚNG LÃNH VNCH BÊ TỪ ? (NGỒI THỨ HAI TỪ BÊN TRÁI) , NÓI CHUYỆN VỚI CÁC CỰU QUÂN NHÂN VỀ "LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIỬ GÌN PHONG TỤC VIỆT NAM." |
 |
| MỘT VỊ SƯ CẦU NGUYỆN/PHÙ HỘ (BLESS) CHO ĐỆ TỬ LÊ THỊ MÙI , 91 T , VỚI BỐN THẾ HỆ SỐNG CỦA GIA ĐÌNH TRONG KHU VỰC NÀY |
