Trận vận động phục kích đường 21 (Đường 6B) của trung đoàn bộ binh 320 (B3)
Phuc kich duong 211_wm

III. DIỄN BIẾN, KẾT QUẢ CHIẾN ĐẤU VÀ Ý NGHĨA

A. Diễn biến chiến đấu
1. Giai đoạn hành quân chiếm lĩnh trận địa, chờ địch đến
Sau khi hoàn thành mọi công tác chuẩn bị , ngày 17 tháng 10 năm 1965 trung đoàn 320 từ vị trí tập kết ở Plei Bon Ga hành quân về phía đông, thứ tự tiểu đoàn 966, 334, 635, đại đội ĐKZ, các đại đội phòng không đi cùng các tiểu đoàn được tăng cường. Buổi chiều ngày 17, bộ đội lần lượt vào chiếm lĩnh trận địa. Đêm 17 và sáng ngày 18 hoàn thành công sự đường cơ động, ngụy trang chu đáo, sẵn sàng nổ súng.

Theo kế hoạch của Bộ tư lệnh chiến dịch, trung đoàn 33 sẽ nổ súng đánh đồn Plei Me vào ngày 18 tháng 10, nhưng sau đó lúc thời gian nổ súng vào 4 giờ ngày 19 tháng 10. 19 giờ ngày 19 tháng 10, bộ đội địa phương tỉnh Gia Lai đã nổ súng nghi binh vào đồn Đức Cơ, Tân Lạc. 22 giờ 54 phút trung đoàn 33 nổ súng vây lấn đồn Plei Me, chiếm tiền đồn Chư Hô trong vòng 6 phút. Cùng lúc, đại đội cối của Mặt trận và tổ công binh cũng triển khai đánh vào ngã ba Phú Mỹ.

Trong ngày 19 tháng 10, địch chưa xuất hiện trên đường 21.

Ngày 20 tháng 10, một đại đội thám báo QL VNCH chia thành nhiều tốp nhỏ từ ngã ba Ogri sục sạo hai bên đường 21, rồi tiến về Plei Me, nhưng chúng không phát hiện ra trận địa của ta.

9 giờ ngày 21 tháng 10, địch đổ tiểu đoàn 91 biệt kích xuống làng Khớp cách trận địa ta 5km về phía nam, đồng thời dùng trực thăng nghi binh trên hướng đồn Bo, cách phía tây trận địa tiểu đoàn 966 khoảng hơn 2km. Cũng trong ngày 24 tháng 10, biệt khu 24 đưa chiến đoàn 3 thiết giáp, tiểu đoàn 21 biệt động quân đến tập kết ở ngã ba Phú Mỹ.

Ngày 22 tháng 10, đơn vị bạn xiết chặt vòng vây xung quanh đồn Plei Me diệt nhiều địch, tên đại úy đồn trưởng bị thương. Trên đường 21, xuất hiện một tiểu đoàn bộ binh địch cùng 34 xe cơ giới từ Phú Mỹ tiến về hướng trận địa của ta, nhưng đến ngã ba Ogri chúng đột nhiên quay lại.

Trong quá trình chờ địch, các tiểu đoàn vừa tổ chức cảnh giới, sẵn sàng xuất kích, vừa tranh thủ hiệp đồng trên sa bàn, bàn bạc cách đánh hay, vừa tiếp tục hoàn chỉnh quyết tâm vừa động viên bộ đội kiên trì chờ địch.

2. Giai đoạn nổ súng:
Ngày 23 tháng 10: 8 giờ, biệt khu 24 triệu tập tên trung tá Nguyễn Trọng Luật chiến đoàn trưởng chiến đoàn 3 thiết giáp về Plei Ku họp và nhận lệnh hành quân cứu viện cho đồn Plei Me. 10 giờ tên đại tá và chỉ huy sở tiền phương biệt khu 24 do hắn cầm đầu chuyển đến Phú Mỹ, máy bay trực thăng đổ tiểu đoàn 22 biệt động quân xuống Plei Me To.

11 giờ đài quan sát của trung đoàn báo cáo: Một xe Jeep từ Plei Ku chạy xuống Phú Mỹ, bọn lính ở đây nhốn nháo có hiện tượng di chuyển. Cùng lúc đó tên chỉ huy trưởng chiến đoàn 3 nhận được lệnh chỉ huy lực lượng hành quân (gồm chiến đoàn 3, tiểu đoàn 21 biệt động quân và tiểu đoàn 1 thuộc trung đoàn 42) tiến theo đường 2 1 và phải đến ngoại vi Plei Me trước khi trời tối.

12 giờ đội hình hành quân của địch xuất phát từ Phú Mỹ rồi theo đường 21 tiến về trận địa ta. Đoàn đi đầu có xe tăng, xe bọc thép và khoảng một đại đội biệt động quân, đoàn thứ hai ngoài xe tăng, xe bọc thép, hai đại đội biệt động quân còn có chỉ huy chiến đoàn và cố vấn Mỹ đi cùng, đoàn thứ ba có xe bọc thép, xe kéo pháo (2 khẩu 105mm) xe chở xăng, hậu cần cùng hai đại đội bộ binh (một đại đội biệt động quân, một đại đội của tiểu đoàn 1 trung đoàn 42), đi sau là hai đại đội bộ binh còn lại của tiểu đoàn 1 trung đoàn 42. Đội hình hành quân của địch kéo dài khoảng 5km, mỗi đoàn cách nhau 500m. Chúng tiến quân rất thận trọng vừa đi vừa thăm dò. Khi đến ngã ba Ogri chúng đột ngột dừng lại. Lúc 13 giờ 50 phút, trinh sát trung đoàn 320 phát hiện có hơn 48 xe địch tiến cách ngã ba Ogri 1km.

14 giờ 03 phút, trung đoàn trưởng Tô Đình Khản lệnh cho tiểu đoàn 635 và 334 bí mật xuất kích, từ vị trí ém quán tiến ra trận địa xuất phát xung phong. Tiểu đoàn 966 sẵn sàng cơ động. Nhưng lúc 14 giờ 17 phút, địch đột ngột dừng lại, nên các tiểu đoàn được lệnh tạm dừng. 14 giờ 19 phút, có 19 xe địch dừng lại ở phía bắc trận địa ta, bộ binh từ trên xe xuống đi bộ. 14 giờ 32 phút, có thêm tám xe đến ngã ba Ogri. 5 phút sau, địch bắn phá dọn bãi ở Chư Vôn, rồi làm trận địa súng cối ở đó.

14 giờ 43 phút, toán địch đi đầu đã đến điểm cao 601, 16 phút sau toàn bộ tiểu đoàn địch đi bộ cùng 19 xe tăng và M113 đã vào trong trận địa phục kích của ta; đồng thời đoàn xe thứ 2 gồm 14 chiếc M113 và xe tăng, cũng đang tiến vào trận địa. 15 giờ 29 phút, đoàn xe thứ ba gồm 16 chiếc cũng xuất hiện.

15 giờ 37 phút, khi địch tới đồi Blou, trung đoàn trưởng lệnh cho tiểu đoàn 635 xuất kích, sau 5 phút là tiểu đoàn 334. 15 giờ 51 phút, hai đại đội 2 và 3 của tiểu đoàn 635 tiến cách đường 800m, ít phút sau vào chiếm lĩnh vị trí xuất phát xung phong. 16 giờ, toàn bộ thê đội 1 của trung đoàn chiếm lĩnh xong, giữ được bí mật, an toàn. 16 giờ 27 phút, đại đội trưởng đại đội 1 tiểu đoàn 635 lệnh cho một trung đội vượt sang phía đông đường làm nhiệm vụ đối diện.

16 giờ 30 phút, đoàn xe đi đầu của địch dừng lại ở đồi Cây độc lập Trung đoàn lệnh cho toàn đội hình giữ nguyên vị trí. Do thời gian xuất kích kéo dài gần 150 phút (14 giờ 4 phút đến 16 giờ 30 phút), nên tinh thần của bộ đội rất căng thẳng, nhưng do chấp hành nghiêm mệnh lệnh, nên yếu tố bí mật bất ngờ vẫn giữ được đến phút chót.

16 giờ 33 phút, địch bất ngờ ném bom xuống điểm cao 538, nơi đội hình đại đội 1 triển khai, làm một tiểu đội thuộc trung đội đối diện và hai chiến sĩ khác bị thương vong. 16 giờ 47 phút, đoàn xe đi đầu tiếp tục di chuyển, khi còn cách trận địa đại đội chặn đầu khoảng 200m, xe địch bất ngờ nổ súng bắn mạnh vào đội hình phục kích của ta làm một khẩu ĐKZ, hai khẩu trung liên và một khẩu B40 bị hỏng, một số chiến sĩ thương vong.

16 giờ 52 phút, đại đội 1 nổ súng, bắn cháy chiếc xe tăng đi đầu và bắn hỏng chiếc thứ hai, chặn đứng đội hình tiến quân của địch. 16 giờ 57 phút, toàn tiểu đoàn 635 nổ súng, hai phút sau tiểu đoàn 334 cũng nổ súng. Súng máy cao xạ tích cực đánh máy bay địch.

Trên hướng tiểu đoàn 635: Mặc dù địch rất đông, lại bị bom pháo địch sát thương, nhưng các chiến sĩ đại đội 1 chặn đầu đã dũng cảm chiến đấu chặn đứng đoàn xe địch. 17 giờ, các chiến sĩ đại đội 2 và 3 tiểu đoàn 635 xung phong ra mặt đường chia cắt đội hình, diệt nhiều xe và bộ binh địch. Nguyễn Văn Hàng đã bình tĩnh bắn cháy năm xe M113, Nguyễn Văn Lãng chiến sĩ B40 bắn ba phát diệt ba xe tăng, Lương Văn Bạt bắn hai phát diệt hai chiếc M48. Thấy khẩu B40 ở vị trí thấp không bắn được, trung đội trưởng Khôi của đại đội 3 đã lấy thân mình làm giá súng bắn cháy hai xe tăng. Một mũi tiến công của đại đội 3 xông ra mặt đường, chiến đấu rất dũng cảm, diệt nhiều địch, có chiến sĩ bị thương nặng vẫn không chịu rời trận địa, tiếp tục ở lại đánh địch.

Lực lượng địch bị tiêu diệt phần lớn, số còn lại vừa điên cuồng chống trả, vừa co cụm về phía đông đường. Bộ phận đối diện hoang mang, không dám nổ súng, nên khoảng 10 xe tăng, M113 và gần một đại đội bộ binh địch chiếm đồi Cây độc lập chống trả quyết liệt. Tuy chưa chiếm được đồi Cây độc lập, nhưng tiểu đoàn 635 vẫn báo cáo là đại đội 2 và 3 đã chiếm được đồi. Thấy địch vẫn còn, nên trung đoàn trưởng lệnh cho tiểu đoàn 635 tổ chức tiến công đánh chiếm ngay đồi Cây độc lập. Sau nhiều lần xung phong, nhưng tiểu đoàn vẫn không chiếm được, hai đại đội trưởng, hai đại đội phó, một chính trị viên đại đội bị thương và một số chiến sĩ hy sinh. Một trung đội thuộc đại đội 3 tiến ra đến đường, nhưng cũng bị hỏa lực cơ giới địch đẩy lùi. Do tổ chức tiến công yếu, bộ đội bị thương vong nhiều, nên tiểu đoàn 635 phải tạm dừng, không đánh chiếm được đồi Cây độc lập.

Trên hướng tiểu đoàn 334: Mũi khóa đuôi do đại đội 2 (tức đại đội 14) đảm nhiệm, vận động cách đường 150-200m, thấy đoàn xe phía sau của địch đang co cụm ở đỉnh điểm cao 601 (với ý định ở lại đó trong đêm), ta vẫn giữ được bí mật. Trước tình hình đó, đại đội trưởng hội ý với chính trị viên để quyết định nhanh chóng chuyển từ đánh phục kích sang bao vây tập kích cụm địch ở điểm cao 601.

Vì các trung đội đang vận động trên hai hướng chưa đến kịp, nên đại đội trưởng giao nhiệm vụ cho phân đội hỏa lực, chính trị viên xuống giao nhiệm vụ và động viên hai trung đội bộ binh vừa vận động lên, quyết tâm: “Bám sát địch coi tiếng súng như mệnh lệnh chiến đấu, có tiếng súng nổ thì vận động đến đó hiệp đồng”. Sau ít phút, các trung đội triển khai làm hai mũi từ hướng tây và tây bắc tiếp cận địch. Đại đội cao xạ đánh máy bay phản lực bảo vệ đội hình chiến đấu.

17 giờ 04 phút, đại đội trưởng chỉ huy hỏa lực bắn dồn dập, chính xác vào cụm địch ở điểm cao 601, bộ binh từ hai hướng tây và tây bắc nhanh chóng chiếm lĩnh vị trí xuất phát xung phong. Khi tiếp cận, thấy địch có mấy chục xe tăng, M113… (dự kiến của đại đội là địch có từ 4-5 xe tăng, M113), cùng lúc đó chúng phát hiện và bắn chặn quyết liệt vào đội hình của đại đội 2. Chính trị viên đại đội hô to: “Xe cụm lại nhiều là thời cơ tột cho đại đội ta lập công”. Lời động viên phát ra đúng lúc, đã có tác dụng cổ vũ cán bộ chiến sĩ ‘bất chấp bom đạn dũng cảm xung phong đánh vào đội hình địch. Khẩu đội ĐKZ bắn cháy liền bốn xe địch. Cùng lúc đó khấu B40 bắn phát đầu tiên diệt một xe M113, trung đội trưởng Thông đã động viên bộ đội nhanh chóng xông lên tiêu diệt địch, rồi dẫn đầu đội hình xung phong kết hợp với mũi trung đội 2 do đồng chí Tình trung dội trưởng chỉ huy, đánh thọc sâu vào đội hình địch, cắt đôi cụm quân địch ở điểm cao 601. Các chiến sĩ áp sát xe địch, đánh gần. Xe địch bốc cháy sáng rực một góc trời. Sau hơn một giờ chiến đấu, đại đội 2 đã diệt gọn cụm xe tăng, M113 và bộ binh địch ở điểm cao 601, phá hủy trên 30 xe các loại, hai pháo 105mm, diệt và bắt trên 200 tên địch, ta hy sinh bảy đồng chí và bị thương 13 đồng chí.

Cũng trong thời gian đó, đại đội 13 tiến vào khu vực đồi Blou, nhưng do nắm địch không kỹ, nên báo cáo tiểu đoàn là địch ở đồi Blou rất đông. Thấy vậy, lúc 1 7 giờ 4 phút tiểu đoàn trưởng cũng báo cáo lên trung đoàn là đại đội 13 đang chiến đấu rất ác liệt ở đó, địch còn rất đông, và đề nghị đưa đại đội 15 dự bị vào chiến đấu. Nhưng khi lên đến đỉnh đội Blou thấy không có địch, đại đội trưởng đại đội 13 lại báo cáo lên trên: ở thung lũng Blou, còn rất nhiều địch (nhưng thực ra không có địch). Nghe đại đội 13 báo cáo như vậy, tiểu đoàn trưởng lệnh cho cối 8 1 mm bắn dồn dập vào thung cũng, đồng thời lệnh cho đại đội 13 dùng hai trung đội đánh xuống. Sau khi cối bắn 26 quả, hai trung đội xung phong vào thung lũng Blou, nhưng ở đó không có địch. Cùng lúc đó đại đội bộ binh của tiểu đoàn 966 cũng được lệnh cơ động về thung lũng Blou chi viện cho tiểu đoàn 334 đánh địch.

Lúc 17 giờ 13 phút, tiểu đoàn 334 báo cáo lên trung đoàn là đã chiếm được thung lũng Blou. Trung đoàn trưởng lệnh cho tiểu đoàn dùng đại đội 13 đánh lên đồi Cây độc lập chi viện cho tiểu đoàn 635. Nhưng đại đội 13 đã không chấp hành mệnh lệnh đó, tự động tiến về phía điểm cao 601.

18 giờ 30 phút ngày 23 tháng 10, quân địch trong trận địa của trung đoàn đã cơ bản bị tiêu diệt, chỉ còn lại sáu xe tăng và một số bộ binh địch (trong đó có tên chiến đoàn trưởng và cố vấn Mỹ) co cụm ở đồi Cây độc lập, bốn xe khác cụm lại ở bắc điểm cao 538, hai đại đội thuộc tiểu đoàn 1 trung đoàn 42 và một số xe khác ở bình độ 600 (gần ngã ba Ogri). Trước tình hình đó, trung đoàn quyết tâm: nhanh chóng tiêu diệt quân địch co cụm ở trong trận địa (đồi Cây độc lập và bắc điểm cao 538), sau đó phát triển về phía bắc diệt địch ở bình độ 600. Lực lượng đánh địch ở đồi Cây độc lập gồm đại đội 8 (thuộc tiểu đoàn 966), hai trung đội của đại đội 15, đại đội 2 và 3 của tiểu đoàn 635, đại đội cối 81mm, một trung đội ĐKZ 75mm, một trung đội 12,7mm và toàn bộ hỏa lực của tiểu đoàn 635 do đồng chí tham mưu phó trung đoàn, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 635 và tiểu đoàn phó tiểu đoàn 334 chỉ huy. Các phân đội còn lại của tiểu đoàn 334 bám sát địch ở bình độ 600, sẵn sàng tiến công.

2 giờ ngày 24 tháng 10, lực lượng đánh địch ở đồi Cây độc lập nổ súng. Nhưng do nắm địch không chắc, tổ chức chiến đấu chậm, hành động của bộ đội bị địch phát hiện, chúng bắn chặn quyết liệt, trung đội đi đầu thương vong, làm cho cán bộ chỉ huy dao động, chỉ dùng cối bắn vào đồi Cây độc lập, không tổ chức xung phong đánh chiếm.

Sáng ngày 24 tháng 10, hai tổ B40 phục kích ở phía bắc đồi Cây độc lập đã ba lần nổ súng bắn vào xe địch cơ động trên đường. Địch dùng trực thăng bốc tên trung tá chiến đoàn trưởng và mấy tên cố vấn Mỹ ở đồi Cây độc lập về Plei Ku. Trong đêm 24 tháng 10, đại đội 3 thuộc tiểu đoàn 635 được lệnh đánh chiếm đồi Cây độc lập, nhưng cán bộ do dự, bộ đội đi lạc đường, nên đến sáng vẫn không nổ súng được phải tự động rút về.

3. Giai đoạn kết thúc trận đánh:
Các đơn vị vẫn tiếp tục thực hiện nhiệm vụ phục kích đánh địch trên đường 21 và lực lượng đổ bộ trong khu vực, nên trung đoàn cho các tiểu đoàn bí mật lui về vị trí ém quân ở phía tây đường, củng cố công sự ngụy trang, bổ sung đạn dược, giải quyết thương binh tử sĩ, rút kinh nghiệm và sẵn sàng xuất kích.