BÁC SỸ “KHÙNG”

(Bài này đăng trên blog Bùi văn Bổng , đăng lại để thấy đạo đức của giới trí thức Hà Nội thừa hưởng nền giáo dục của Pháp , thời còn BT Nguyễn văn Huyên .-- Tài)

* MINH DIỆN

Bệnh viện K8 nằm giữa vùng Mỏ Vẹt, Tây Ninh sát biên giới Campuchia. Những căn nhà hầm nửa nổi nửa chìm rải rác khắp cánh rừng khộp, liên kết với nhau bằng những con đường mòn ngoắt ngoéo băng qua trảng, qua suối, qua bãi bom, mỗi ngã ba, ngã tư có những mũi tên đẽo vào thân cấy chỉ hướng.

Thỉnh thoảng trên bầu trởi lại xuất hiện những vệt khói thẳng như dòng kẻ của bản nhạc,rồi tiếng máy bay B52 bay qua như tiếng sấm rền. Nhiều lần bom B52 bỏ rất gần,cả cánh rừng chao đảo như đưa võng. Rồi pháo bầy từ căn cứ Mỹ ở Trảng Lớn bắn tới , và những toán biệt kích thường xuyên đi lùng sục. Bệnh viện ngày đêm thấp thỏm trong không khí báo động . Thương bệnh binh từ các nơi ùn ùn đổ về. Các bác sỹ, y sỹ, y tá ngoài việc chữa trị cho thương bệnh binh phải làm nhiệm vụ chiến đấu như mọi người lính ngoài mặt trận.

Tôi nhập viện vào một buổi chiều giáp tết năm 1970, vì sốt rét. Bác sỹ khám cho tôi rồi nói như quát:

- Không được nằm lì trên võng nghe chưa? Nói không nghe là ra bãi le!

Nhìn ông bác sỹ không có chút cảm tình nào. Khuôn mặt dài ngoẵng,trán hói đầy nếp nhăn, mái tóc muối tiêu trùm kín cả gáy. Ông ta đi khỏi, tôi hỏi tay bệnh binh bên cạnh:

- Lão ấy tên gì mà hắc xì dầu vậy?

Tay bệnh binh nói:

- Bác sỹ Lê Mai. Biệt danh “Lão khùng”!

- Sao lão đe ném tớ ra bãi le?

Tay bệnh binh cười:

- Thằng nào vào lão cũng đe như vậy! Muốn biết bãi le đi với tớ!

Tay bệnh binh ấy tên Len, quê Hưng Yên, khá rôm chuyện.

Hắn khoe :

- Hai thằng cùng đơn vào đây với tớ , một đang bị tâm thần, một thằng đã ra bãi le rồi! Chiều nay tớ ra thăm nó , mai về đơn vị.

Vừa tò mò , vừa sợ bác sỹ Lê Mai, tôi không dám nằm lì trên võng, theo Len ra bãi le .

Cuối mùa khô, rừng khộp đỏ rực màu như nhuộm máu. Những cây khộp to hai người ôm không xuể, cao chót vót, da xù xí như da cá sấu, cành khẳng khưu. Lá khộp rụng xuống phủ kín mặt đất, khô dòn, rực lên một màu đỏ nhức mắt. Bãi le nằm giữa rừng khộp, cạnh con suối cạn, những bụi le thấp lúp xúp còn giữ được màu xanh và chút bóng râm, che cho những nấm đất lùm lùm như ụ mối , không bia mộ, không một khúc cây, hòn đá làm dấu.

Len chỉ ngôi mộ đất còn tươi bảo:

- Đây là thằng cùng đơn ví tớ. Nó nằm lỉ trên võng hai ngày nghẻo luôn!

Len tỏ ra là một tay có kinh nghiệm. Hắn nói:

- Nếu sốt cao 40-41 độ , rồi cắt cơn , đếch sợ. Nhưng cứ âm ỷ 38 độ là coi chừng. Không vận động mà nằm lì trên võng là đi tiêu!

Đúng như Len nói, tôi chỉ sốt 38,5 độ mà mệt rã rời, Những cơn sốt hâm hâm, li bì dài dẳng . Tôi bước đi không vững, đầu cứ ong ong, mắt cay và cứ híp lại. Tôi chỉ muốn nằm. Cứ đặt lưng xuống võng là không muốn và không thể đứng dậy được nữa.

Ba bốn lần tôi đã nằm lì, nhưng bị bác sỹ Lê Mai dựng dậy. Ông ấy la lối, chửi bới om sòm và giật võng cuốn lại không cho tôi nằm.Tôi cảm thấy căm ghét ông vô cùng.

Một buổi sáng tôi vào rừng, mắc võng giữa một lủm cây, nằm một mình trốn cặp mắt cú vọ của bác sỹ Lê Mai.

Tôi thiếp đi lúc nào không hay. Trong cơn mê tôi thấy mình nhẹ như chiếc lá khộp khô, bay chập chờn trên bầu trời mầu tím thẫm đầy sao nhấp nhánh, bay qua những con sông sóng vỗ và những mặt hồ phẳng lặng. Có lúc tôi đang bay thì bỗng rơi tõm xuống một hố đen ngòm, rồi lại chới với bay lên. Có tiếng gọi mơ hồ ở đâu vẳng lại. Tôi gặp ông bà nội ngoại tôi, chìa tay ra đón tôi , nhưng tôi không chạm vào được tay họ, và tôi nói họ không nghe ...

Khi tỉnh dậy, tôi thấy mình nằm trong lán điểm, chân tay bị cột chặt xuống giường , trên đầu bình huyết thanh treo lơ lửng.

Y sỹ Duyệt nói với tôi:

- Cậu đã hôn mê bảy ngày! Nhờ bác sỹ Lê Mai không thì ra bãi le rồi.

Duyệt kể, chiểu hôm ấy khám bệnh,bác sỹ Lê Mai không thấy tôi trong lán, ra lệnh mọi người đi tìm. Tìm suốt buổi chiều và suốt đêm , đến sáng mới thấy tôi ,chỉ còn thoi thóp. Có người thất vọng , định gói tôi vào ni lon mang ra gốc le chôn, nhưng bác sỹ Lê Mai nói còn nước còn tát, và ông đã cứu sống tôi.

Từ hôm đó tôi không dám nằm mà đi lang thang hết lán này sang lán khác, có khi xuống bếp phụ anh nuôi, hoặc sang phòng phẫu thuật phụ mổ. Ở đây có chiếc xe đạp gắn trên bệ gỗ, kê bổng hai bánh xe lên. Một sợi dây điện nối chiếc Dinamo với chiếc đèn pha trên bàn mổ. Mỗi khi mổ, một người ngồi lên xe đạp, đạp thật nhanh , để quay Dinamo phát điện, làm sáng bóng đèn trên bàn mổ.

Tôi tham gia đạp xe toát mồ hôi và cảm thấy người nhẹ nhõm hơn, nhưng điếc cả tai vì nghe tiếng quát tháo của bác sỹ Lê Mai. Tay ông cầm dao mổ , miệng ông quát tháo những người phụ mổ vì họ đưa dao, đưa kéo, đưa panh chậm, sai quy cách.

Y sỹ Duyệt nói với tôi :

- Lê Mai là bác sỹ phẫu thuật giỏi nhất K68, và cả mặt trận miền Đông. Nhiều khi bệnh viện K71 có những ca mổ phức tạp cũng phải triệu ông qua mổ. Ông đào tạo ra ê-kíp phụ mổ từ những chiến sỹ chưa biết gì về y khoa...

-Sao ông ấy có biệt hiệu khùng?

-Vì hay la và có lần chửi cả chính trị viên bệnh viện.

-Sao chửi?

-Thằng cha ấy không biết chuyên môn lại hay can thiệp vào công việc chuyên môn. Hắn phê bình bác sỹ Lê Mai hạn chế sử dung Coc- tê- in ,để thương binh đau rên la, mà không biết lạm dụng dùng loại thuốc đó có tác hại lâu dài, thậm chí tử vong...

Nghe Duyệt nói , tôi càng cảm thấy kính trọng bác sỹ Lê Mai. Ngày cũng như đêm , có thương binh trên bàn mổ là tôi lại thấy cái dáng người dong dỏng cao của ông cúi xuống , hai con mắt như lòi ra khỏi hai tròng kính và khuôn mặt đanh rắn gồ ghề như tạc bằng đá. Ông làm việc quên mình vì những người lính như chúng tôi. Bệnh nhân trong bệnh viện rất sợ ông và kính trọng ông. Có bệnh nhân tâm thần leo tít trên ngọn cây khộp,ai kêu cũng không xuống, nhưng bác sỹ Lê Mai ra, nói: “ Xuống đi em!” là từ từ leo xuống .

Một hôm bác sỹ Lê Mai mổ cho một thương binh còn rất trẻ. Ca mổ kéo dài gần bốn giờ đồng hồ. Tôi nghe ông la hét mà phát hoảng.

Ca mổ xong, bác sỹ Lê Mai tử hầm phẫu thuật đi lên, mặt hằm hằm rất căng thẳng. Rồi bỗng nhiên ông bật khóc. Tiếng khóc vỡ òa từ cái miệng rộng có hàm răng vổ quen nóng nảy quát tháo, nghe rất lạ , vừa buồn, vừa chao chát không thể tả được, như lát dao khứa vào tim.

Tôi hỏi y sỹ Duyệt có chuyện gì sảy ra , Duyệt nói:

- Bác sỹ Lê Mai thường cáu gắt và khóc vì bất lực và vì thương lính. Mỗi lần không đủ phương tiện để xử lý một ca mổ, hoặc không cứu được một chiến sỹ chưa đáng chết chỉ vì thiếu thuốc men, ông đều không nén được xúc động . Hôm nay cậu chiến sỹ bị thương , mảnh bom cắt gần đứt dương vật, vì đưa vào viện trễ, ông không giữ lại được cho cậu ấy.

Tôi đến bên cạnh bác sỹ Lê Mai, muốn bảy tỏ lòng mình, ông nắm tay tôi nói , giọng khản đặc :

- Nó còn trẻ quá, mới mười chín tuổi đầu, nó không được làm một người đàn ông nữa Tôi nhìn bác sỹ Lê Mai, xúc động tận đáy lòng. Tôi nhận ra trái tim nhân hậu và nhạy cảm của người bác sỹ bề ngoài rất nóng nảy cọc cằn. Chính ông đã cứu sống tôi, và ông đã khóc vì không giữ được chức năng làm chồng để duy trì nòi giống cho một người lính trẻ.

Năm ấy bác sỹ Lê Mai 42 tuổi, chưa có vợ con, cấp bậc trung úy. Quê ông ở phố Hàn Thuyên , Hà Nội, tốt nghiệp Đại học y khoa từ năm 1952, lúc 24 tuổi, và khi ra trường làm việc ở bệnh viện Bạch Mai. Sau ngày giải phóng Thủ Đô, vì không có thành tích tham gia kháng chiến, gia đình thuộc diện tư sản , nên ông không được trọng dụng, phải lên Tây Băc phục vụ những ngưởi miền xuôi lên khai hoang. Năm 1966, ông được gọi vào bộ đội, phong quân hàm trung úy và đi B2. Hơn ba năm qua ông ở bệnh viện K8, cứu sống nhiều thương binh, bệnh binh nhưng ông không được thăng cấp, thăng chức , không được kết nạp đảng vì tính ông thẳng thắn, nóng nảy, dám chửi cả chính trị viên bệnh viện, bị ông này gọi là "khùng".

Sau gần một tháng điều trị , tôi khỏi sốt rét trở về đơn vị. Mấy tháng sau tôi nghe tin bệnh viên K68 bị bom B52 , và bác sỹ Lê Mai đã hy sinh.

Ngày Sài Gòn giài phóng, tôi gặp Liên, nữ y tá phụ mổ cho bác sỹ Lê Mai. Cô Liên khóc , nói nói với tôi : “ Hôm đó bác sỹ đang mổ cho thương binh anh ạ!”

Hơn bốn chục năm đã qua rồi. Hôm kia ngồi ôn chuyện cũ với anh Vũ, anh Bồng và mấy cựu chiến binh miền Đông, không ngờ có người cũng đã từng điều trị ở bệnh viện K8 và biết bác sỹ Lê Mai như tôi. Nhớ tới ông, càm phục tấm lòng người thầy thuốc như ông bao nhiêu, lại cảm thấy buồn bấy nhiêu vì những điều đang diễn ra trước mắt. Bây giờ ngành y xuống cấp quá. Có những bác sỹ giỏi chỉ quan tâm đến bệnh nhân là quan chức, đại gia, nhiều tiền, khinh bệnh nhân nghèo như rác. Có kẻ trình độ non kém, thậm chí chỉ là y tá, lại nhân danh bác sỹ mở phòng khám tư để ‘chặt chém’ người bệnh, hốt bạc, coi thường tính mạng con người, mà vẫn nhơn nhơn tồn tại. Đến chuyện nhân bản máu mà họ cũng không từ...

Bây giờ thật khó tìm một người như bác sỹ Lê Mai tuy ông không phài là đảng viên và có người bảo ông khùng. Ứơc gì có nhiều bác sỹ “ khùng” như ông.

M D