Trận Võ Xu hay Võ Su 1966.
Lời nói đầu: Trận đánh cách đây 57 năm này, với sự hy sinh cao cả của những người lính VNCH thuộc TĐ 1 trung đoàn 43 của sđ 18 bộ binh, đại đội bảo an 738 và một trung đội cảnh sát dã chiến, có thể đã đi vào quên lãng, vì không thấy ai nhắc tới -- dầu một vài hình ảnh đã đăng từ lâu trên một website của cố vấn Mỹ của sđ 18 VNCH, rất tiếc là tôi ko nhớ nguồn.
Trong tinh thần "uống nước nhớ nguồn", gần đây, tôi vào mạng và nhiều lần đặt câu hỏi "battle of vo xu 1966" hay "trận võ xu 1966" thì ko có kết quả, nhưng lại có kết quả về "trận Võ Su". Theo tài liệu sau đây của CSVN, trận đánh năm 1966 này đã xảy ra tại xã Võ Su, còn gọi là xã Võ Xu, huyện Tánh Linh tỉnh Bình Tuy. Cách đó khoảng 5 km về phía tây nam là xã Võ Đắc. Bài về trận đánh này dù viết dưới quan điểm của người CS, nhưng rất đặc biệt ở chỗ bài này không có giọng điệu gay gắt hay miệt thị đối phương thường thấy ở người CS.
Sau đây là nguyên văn bài viết.
------
"Trận Võ Su là trận đánh quy mô cuối cùng trong giai đoạn chiến tranh cục bộ của Chiến tranh Việt Nam. Trận đánh diễn ra khi một đơn vị Quân Giải phóng (QGP) miền Nam cấp trung đoàn đánh vào một chi khu của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa trấn giữ.
Quân khu 7 lúc này còn đang trong giai đoạn phát triển, thế và lực tương đối cân bằng với đối phương. Quân Giải phóng (QGP) miền Nam vừa thành lập sư đoàn 5 bộ binh (đơn vị dự trữ chiến lược của quân khu), để mở rộng vùng căn cứ lên phía đông bắc Long Khánh, mở hành lang lên Chiến khu Đ, nên muốn chiếm lấy ấp chiến lược Võ Đắc - Võ Su. Ở bối cảnh đó Quân đội Hoa Kỳ bận tổ chức đối đầu với các sư đoàn chủ lực của Quân Giải phóng nên mỗi ấp chiến lược chỉ có một tiểu đoàn Quân lực Việt Nam Cộng Hòa lập đồn bót chốt giữ. Quân Giải phóng với kinh nghiệm thực chiến trước đó, tin rằng có thể đánh bung được các đồn bót.
Lực lượng đôi bên
Quân lực Việt Nam Cộng Hòa tại vùng này có sư đoàn 18 bộ binh rải quân khắp các huyện. Ở chiến trường Võ Đắc, lính nhà nghề có Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 43 thuộc Sư đoàn 18; quân đồn trú có một trung đội cảnh sát, đại đội bảo an 738; đóng căn cứ dã ngoại với công sự dã chiến, tổ chức thành 3 khu vực phòng ngự. Hàng ngày, họ bung ra hoạt động, đêm co về phòng thủ.
Về phía Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, lực lượng vũ trang Tánh Linh đã đảm bảo bí mật, đón và hỗ trợ cho đoàn điều nghiên của Trung đoàn Đồng Nai (trung đoàn 4) từ những ngày đầu năm 1966. Trước đó sư đoàn bộ binh 5 Quân Giải Phóng vừa thành lập, tuy nhiên cánh trụ cột là đoàn 55 (Trung Đoàn Cá Gô) vừa kiệt sức vì bị sốt rét toàn bộ quân số, không thể tham chiến. Như vậy không có cánh quân nào đủ để hỗ trợ, buộc QGP phải để lại tiểu đoàn 445, 440 phòng thủ tỉnh Phước Tuy. Tổng lực lượng được chuẩn bị gồm có Trung đoàn Đồng Nai, bộ chỉ huy do Hai Sỹ (Đặng Ngọc Sỹ) điều hành; cánh tiền phương thuộc đại đội quân địa phương huyện Tánh Linh (tương đương quân số 2 trung đội) do tham mưu trưởng Nguyễn Nam Hưng chỉ huy; cùng với dân công hỏa tuyến tỉnh Bình Thuận.
Diễn biến
Trung đoàn Đồng Nai cử trung đội trinh sát cắt rừng hành quân ngược lên quốc lộ 1, lên Suối Kiết - Tánh Linh, cắt thẳng ra khu rừng nam Võ Xu tổ chức nghiên cứu chiến trường. Nửa cuối tháng 2, cả trung đoàn bí mật đóng quân xung quanh chi khu Võ Su.
Quân được chia làm 3 đạo, đánh theo chiến thuật "vây điểm diệt viện", tiền pháo hậu xung:
- Tiểu đoàn 800 (D1) do Hai Phê chỉ huy được tăng cường một trung đội địa phương đánh hướng chủ yếu từ nam lên. Đây là hướng mạnh nhất với trận địa cối sau lưng yểm trợ cho toàn tuyến.
- Tiểu đoàn 308 (D3) do Tư Thinh chỉ huy đánh từ hướng tây bắc xuống.
- Một đại đội của Tiểu đoàn 265 (D2) tổ chức đánh cầu Lăng Quăng.
- Số quân còn lại ém ở nơi đồng chí Nguyễn Nam Hưng đang chỉ huy, gồm: các tổ còn lại của đại đội địa phương huyện Tánh Linh, 2 đại đội của D2, đều làm dự bị.
Thế gọng kìm được cài vào ngày 27 tháng 2 năm 1966. Đến 0 giờ, nhân lúc đối phương nới lỏng phòng bị, QGP cho pháo bắn cấp tập vào trận địa. Sau 15 phút, các mũi đồng loạt nổ súng xung phong. 20 phút sau, D1 đã chiếm tiền tiêu, D3 bủa vây cánh bắc. Hỏa lực tấn công gồm có đại đội pháo cối B-40, 2 pháo 81 ly, trung đội ĐKZ.
Để chặn chi viện, 1 đại đội của D2 được tăng cường hỏa lực tối đa đánh sập cầu Lăng Quăng dài 40 mét. Các tổ chi viện của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa dồn lại 2 cụm tại đây bị chặn và tiêu diệt. Đây là hướng thành công nhất của QGP.
Nói thêm: Theo bản đồ sau đây thì xã Võ Xu nằm trên tỉnh lộ (TL) 334, cách đó khoảng 5 km là xã Võ Đắc; còn cầu Lăng Quăng, nằm trên TL 335, phía nam của xã Võ Xu. Suối Lăng Quăng, chạy theo chiều bắc nam, là một nhánh của sông La Ngà, nối liền với Biển Lạc, một hồ rất lớn ở cao độ 112 m, ở phía nam của suối này, bởi suối Dar Ro Choc -- Người viết.
Bản đồ xã Võ Su quận Tánh Linh tỉnh Bình Tuy: https://maps.lib.utexas.edu/maps/topo/vietnam/tanh_linh-6531-3.pdf
Sau 1 giờ chiến đấu, QLVNCH đã triển khai đội hình khiến cho 2 tiểu đoàn mạnh của QGP không phát triển được. Quân phòng thủ bám trụ lại trong các công sự quan trọng, dồn hỏa lực chống trả. Sau 1 giờ nữa, bên phía quân tấn công, đại úy Năm Hưng tung quân dự bị vào, đánh bồi 2 lần. Quân phòng thủ cố chịu trận đợi chi viện, nhưng quân chi viện đã bị chặn, họ tiếp tục mất một số đoạn chiến hào tiền tiêu. Tổng thương vong đôi bên lúc này đã lên đến vài trăm. Suốt 1 giờ tiếp theo, quân tấn công chỉ xiết vòng vây nhưng không dám tràn ngập công sự vì sợ hỏa lực phòng thủ; lúc này vì cầu Lăng Quăng đã sập và không có chi viện trên bộ nên quân phòng thủ cũng không dám rút chạy, cố thủ trong đồn.
Bất ngờ, Không lực Việt Nam Cộng Hòa sử dụng máy bay trực thăng, máy bay tiêm kích rải bom trùm lên trận địa. Chủ yếu là bom bi, một số bom napalm và các loại bom khác. Cú không kích đối đất này đã giết hàng loạt bộ đội (bắn trúng cả chỉ huy, chiến sĩ bên tấn công và cả một vài người xấu số của quân phòng thủ). 3 giờ sáng, đại úy Năm Hưng từ trận địa gọi điện yêu cầu bộ chỉ huy rút quân. 6 giờ sáng, QGP thu hồi hầu hết thương binh-liệt sỹ, tù binh và vũ khí.
Kết quả
QLVNCH suýt thất thủ khi phải đối đầu với lực lượng đối phương đông và áp đảo hoàn toàn. Về khí tài, bị tiêu hao tương đương: cháy 2 xe GMC và mất 76 súng các loại, không quá nghiêm trọng đối với một trận đánh cấp chi khu. Nhờ có không lực chi viện kịp thời, họ vẫn trụ được Võ Su trong tình trạng cây cầu chi viện bị sập và cô lập. Thương vong của lực lượng phòng thủ lên đến hàng trăm: đại đội 738 Bảo An bị xóa sổ, tiểu đoàn 1/43 của sđ 18 bị tổn thất nặng, 20 người bị bắt làm tù binh.
Quân Giải Phóng Miền Nam mắc phải sai lầm nghiêm trọng về chiến thuật. Không kể đến số thương vong nhỏ của bộ đội Bình Thuận, riêng trung đoàn 4 sau nhiều đợt tấn công đã tiêu hao một phần. Khi lúng túng giữa lựa chọn rút hay đánh dứt điểm thì họ đã "nếm mùi" bom đạn hủy diệt và chịu thiệt hại nặng nề: thương vong gần nửa đội hình, mất rất nhiều tay súng giỏi, ngay cả chỉ huy các đơn vị cũng bị thương nặng. Dân công Bình Thuận và dân công Bà Rịa thay ca khiêng thương binh về bệnh viện "1500" bị quá tải.
Trận chiến rất lớn nhưng thế trận đôi bên không xê dịch. QLVNCH khi mất cầu Lăng Quăng và bị cô lập nhiều hướng khiến họ không thể phòng thủ được chi khu này. QGP cũng chịu thương vong rất lớn nên không đủ sức đánh tiếp. Trung đoàn 4, đơn vị chủ lực của tam giác Bà Rịa - Long Khánh - Biên Hòa bị tê liệt suốt 2 tháng. Họ phải dưỡng quân ở Suối Quít (Bình Thuận) một thời gian trước trận Tầm Bó. Các chỉ huy QGP ở Phước Tuy từ bỏ tham vọng đánh dứt điểm bằng lối dàn quân cấp trung đoàn, và chọn lối đánh phục kích tiêu hao vì nó hiệu quả hơn".
Nguồn: https://vi.everybodywiki.com/Tr%E1%BA%ADn_V%C3%B5_Su_(1966)
===============
Ghi chú:
Cám ơn các cựu thiếu tá Lê Phi Ô và Nguyễn Hữu Chế, các Pháo thủ Nguyễn Hữu Nhân và Nguyễn Phát Tài thuộc sđ 18 bộ binh vì bài của các anh là nguồn cảm hứng khiến tôi tìm hiểu rất nhiều địa linh nhân kiệt của tỉnh Bình Tuy.
San Jose ngày 3 tháng 8 2023.
Tài Trần
=========
Đọc thêm:
http://www.quansuvn.net/index.php?topic=25540.30
Bản đồ xã Võ Đắc quận Hoài Đức tỉnh Bình Tuy : https://maps.lib.utexas.edu/maps/topo/vietnam/dinh_quan-6431-2.pdf
Các hình dưới đây lấy từ một website của quân đội Mỹ, rất tiếc là ko nhớ nguồn với chú thích của tôi:
